تاریخچه کاراته در ایران

هنر رزمی کاراته در سال 1342 وارد ایران شد.

در واقع ورود کاراته به ایران با سبک کان ذن ریو گره خورده است چرا که کاراته اولیه ای که وارد ایران شد این سبک بود.

پیش از آن کشتی کج، جوجیتسو و دفاع شخصی در شهربانی تمرین می‌شد.

کاراته ازیک زیرزمین 40 متری متعلق به منوچهر وارسته پدر بنیانگذار کاراته ایران « دکتر فرهاد وارسته » و با 5-6 نفر درخیابان بهار شمالی شروع شد. پس از چند ماه در همان سال به سالن مشت‌زنی وقت منتقل شدند، پس از مدتی از آنجا نیز نقل مکان کردند…

اکثر مقامات به دلیل عدم شناخت واقعی کاراته با آن به مخالفت برخاستند بعضی نیزاعتقادشان این بود که کاراته دفاع شخصی است و باید فقط در ارتش و شهربانی تدریس شود.

بنابراین کاراته مجدداً به زیر زمین 40 متری سابق بازگشت!!!...

پس از مدتی باشگاه گارد واقع در خیابان سیدخندان میعادگاه کاراته کاها شد، تعداد آنها به 17 نفر رسیده بود، هوای 15 درجه زیر صفر و سالن بدون شیشه، دوش و رختکن و کاراته کاها به همین هم قانع بودند، اما پس از مدتی گارد نیز تعطیل شد، تا اینجا حداکثر درجه کمربند «سبز» بود آری کاراته این ورزش نوپای شرقی که در یک زیر زمین محقر 40 متری متولد شده بود هنوز پس از گذشت دو سال بی خانمان و آواره بود.
اولین پیشقراولان و همراهان کاراته در سالهای اولیه عبارت بودند از «دکترعلوی مقدم» «استاد فعلی تاریخ در دانشگاه لندن » دکتر داریوش امینی، اصلانی، احمد وقایع نگار، فروزان فغانی، محمدرضا نصرتیان، هوشنگ اتحاد مرتضی کاتوزیان…
کاتوزیان که در جمع شاگردان اولیه کاراته نخستین کسی بود که کمربند سیاه را در ایران گرفت هنرمندیست کم نظیر و نقاشی است نوگرا، اوبنا به دلایل متعدد از اوایل دهه پنجاه با تشکیلات کاراته و دنیای پر رمز و راز این ورزش وداع کرد، اما اتحاد، نصرتیان، وقایع نگار و برخی دیگر از کاراته کاهای قدیمی هنوز دستی از دورونزدیک بر آتش کاراته دارند. این پیشکسوتان درسالهای نخستین کاراته شان مصائب و مشکلات زیادی را متحمل شده اند که نقل و نگارش آن جزء تاثر خاطر و تالم روح ثمری نمی بخشد .
اولین پناهگاه یا منزلگاه دولتی که امکان داد تا ورزشکاران کاراته از آن زیر زمین خارج شده ودر ملاء عام تمرین نمایند، سالن فعلی فدراسیون معلولین وجانبازان در ورزشگاه شهید شیرودی « سالن مشت زنی امجدیه سابق» بود.
بوکسورها وکاراته کاها همزمان و مشترکاً در این سالن به نرمش و تمرین میپرداختند وهمین امر مشکل کمبود جا را تشدید کرده ومشکلات و برخوردهائی را باعث می شد.
این داستان درست به زمانی باز می گردد که مرحوم علی عبده مؤسس باشگاه پرسپولیس، رئیس فدراسیون بوکس بود و نخستین شاگردان کاراته را هم نخستین مربی کاراته کشورتمرین می داد وکار تمرین توأم کاراته کاها وبوکسورها تا بدان حد کش و قوس پیدا کرد که نزدیک بود عبده و وارسته در دفتر همان سالن پیکارهای مشتزنی و کاراته را برای شاگردان به تماشا بگذراند؟!…
با بروز مجدد این اختلاف کاراته کاها بار دیگر به زیرزمینی دیگر پناه میبرند، این باربه امیرآباد و زیرزمین معروف به خمره ای شکل …
ورزشکاران اولیه کاراته علاوه بر مشکلات و مصائبی که ذکر آن رفت، رفته رفته با مشکلات و به بیماریهای تازه ای مواجه و دست به گریبان شدند حضور و قدرت نمائی مشتی اوباش دست پرورده فرهنگی غلط در محیط ورزش و ندای هل من مبارز سر دادن !!! …
کاراته کاها هم، به دلیل همبستگی و اتحادی که داشتند از پای نمی ایستادند و این توطعه ها را خنثی میکردند آنها کاراته را صرفاً یک ورزش نمی دیدند بلکه چیزی برای ساختن انسانهای پایمرد و پهلوان می انگاشتند و همین امر انگیزه همبستگی را بیشترمی کرد.
در سال1344 کاراته کاها به سالن ژیمناستیک امجدیه رخت بربستند،در اینجا هم با مشکلاتی مواجه بودند درگیری برای حفظ یک وجب جا ومکان کوچکی برای تمرین ونفس کشیدن !!...
اوباش ها هم همچنان در کمین بچه ها بودند …
درسال 1345 گرفتاریها تا به آنجا پیش رفت که کاراته بساط خود را به زمین تنیس و سالن کشتی دانشگاه تهران منتقل کرد، اما تربیت بدنی دانشگاه تهران هم تحمل شان نکرد!!…
از این رو ازمؤسسه اطلاعات و انجمن دوشیزگان و بانوان سابق سر درآوردند،درآنجا ودرزمین آسفالت تا سال 1346 و نزول برف و باران تمرینات خود را ادامه دادند.
فرارسیدن زمستان سخت سال 46 آنها را به باشگاه پهلوی سابق کشانید، به یک سالن متروکه که بچه ها همه هزینه تعمیرات آن را از جیب خودشان پرداخت نمودند …
در خلال این سالها یکی دو برنامه نمایشی کاراته در اماکن مختلف اجراشد، از جمله برای ارتشیان و فرماندهان آنها که به عظمت کاراته پی ببرند، در این سال آذرشیروانی اولین کاراته کای زن در تاریخ کاراته نیز به جمع کوچک آنها می پیوندد…
تا سال 1348 هر چه در کاراته داشتیم ،کان ذن ریوبود. تمامی شاگردان کاراته از این سبک بودند وارشدترین آنها عبارت بودند از: هوشنگ اتحاد ومرتضی کاتوزیان.
خرداد سال 1349 اولین کمربند مشکی را مرتضی کا توزیان گرفت و زمستان همان سال هوشنگ « محمداتحاد» کمربند سیاه را به کمر بست.اینان پس از حدود 7 سال تمرین صاحب کمربند مشکی شدند….
گفتنی است در همان سال درباشگاه آتش نشانی « میدان حسن آباد » ماشین چیان نیز کاراته تعلیم می داد ، علیرضا احسانی ، اکبر گلکار، اکبر محمدی بقا، فریبرز نوروزی ، احمد نژند و مدیری «که بعدها به تکواندو رفت» از آنجا برخاستند ، ضمن اینکه یوسف شیرزاد و اکبر پور بهرامی هم هرازگاهی در کلاس ماشینچیان تمرین می کردند.

سال شکوفائی کاراته در ایران
سال 1351 و تاسیس آکادمی کاراته ایران را می توان سال شکوفائی کاراته ایران نامید ،‌این مکان که در خیابان عبده سابق روبروی خیابان دکتر فاطمی بود به عنوان اولین باشگاه رسمی کاراته کشور کار خود را به صورت منسجم و کلاسه شده آغاز کرد… پس از آن باشگاه قصر یخ نیز که توسط مربیان کان ذن فعال شده بود به جرگه باشگاههای معتبر کاراته پیوست .
در همین سال محمد علی شریفی با کمربند سیاه دان یک شوتوکان به ایران آمد وبا موافقت مسولین آکادمی ایران در خیابان عبده کلاس شوتوکان را رسماً بر پا کرد .
این در حالی است که کاراته ایران پس از این همه تلاش و فعالیت هنوز فدراسیون ندارد.
سال 1972 ، تیم ملی کاراته ایران شکل می گیرد و به مسابقات جهانی 1972 پاریس و با هزینه شخصی اعزام می شود.
ترکیب تیم ملی اعزامی به پاریس عبارت بودند از: محمد اتحاد ، فرخ مشفق ، جمشید سلیمی ، محمد رضا نصرتیان و میردامادی و مربیگری اولین تیم ملی کاراته کشور را نیز فرهاد وارسته به عهده داشت .
در این رقابتها تیم ایران در اولین حضور خود موفق شد مقام پنجم جهان را به خود اختصاص دهد .
در این رقابتها ایران و سوئیس برای کسب مقام چهارمی می جنگند « گفتنی است که هنوز نحوه جدول مسابقات به شکلی نیست که سوم مشترک داشته باشد و مسابقات به صورت دوره ای برگزار میشود.» لذا سرنوشت پیروزی را دو شرکت کننده ایرانی و سوئیسی رقم خواهند زد، هوشنگ اتحاد نماینده ایران یک ماواش گری به حریف سوئیسی می زند ولی چون داورها امتیاز اورا نمی دهند این بار محکم تر می زند و حریف نقش بر زمین می شود و او نیز هانسوکو و تیم نیز جای چهارم را با پنجم عوض می کند.
اولین کرسی نائب رئیسی کاراته جهان نیز در همین سال و در مسابقات جهانی 1972 به ایران تعلق می گیرد ...
درسال 1352 اولین مسابقه انفرادی قهرمانی کشور در سالن هفتم تیر فعلی بین سبکهای وادوریو ، شوتوکان و کان ذن ریو برگزار می شود «گفتنی است که سبک وادوریو ابتدا توسط نصرتیان و مشفق و سپس توسط محمد باقر آقا میری بنیان نهاده و ریشه می دواند..
رده بندی اولین دوره مسابقات قهرمانی کشور « انفرادی – اوپن » به این شرح است:
1- هوشنگ اتحاد 2- فرخ مشفق 3-کیارش دیلمی ...
سال 1352 مصادف است با انتقال آکادمی کاراته از خیابان عبده به خیابان تخت طاووس «شهید مطهری فعلی » انجمن های کان ذن ریو ، وادوریو و شوتوکان به این مکان که نسبت به باشگاه قبلی وسیعتربود نقل مکان می کنند ودر اینجا کاراته بال وپر بیشتری می گشاید ، علاوه بر آکادمی کاراته باشگاه قصر یخ که فرهاد وارسته و مرحوم استکانچی در آن تدریس می کردند و باشگاه آتش نشانی که ماشین چیان مدرس آن بود ، باشگاه دیگری شروع به فعالیت می کند و آن در فلکه دوم تهرانپارس و سالن ورزشی استادیوم « فرحناز سابق بود » که علیرضا احسانی با کمربند سبز به امر تدریس کاراته در آن باشگاه میپرداخت، در سال1353 جمشید سلیمی باشگاه تخت جمشید را راه اندازی کرد و شاگرد دار شد خود علیرضا احسانی را از باشگاه « فرحنازسابق» به آنجا آورد تا کلاسها را اداره کند...
و اما کاراته برای اولین بار در سال 1353 از محدوده تهران خارج می شود و استان فارس و شهرگل وبلبل شیراز اولین شهری است که کاراته سبک کان ذن ریو درآن استارت می خورد و به تدریج کاراته در استانها و شهرستانهای دیگر ریشه می دواند، گنبد کاووس، اصفهان، مشهد ، تبریز ، اراک، کرمان، ساری،باختران و ارومیه صاحب کاراته می شوند.
بچه های شهرستانی که ساکن و یا مقیم تهران بودند با ورود به آکادمی کاراته و فراگیری بخشهائی از فنون کاراته و دریافت کمربندهای مختلف « حتی پائین » روانه ولایات خود
می شوند در سال 1353 فدراسیون کاراته ایران به اهتمام وجدیت وپی گیری تعدادی پیشکسوت تأسیس می شود ، مسوولیت اولین فدراسیون کاراته از سوی سازمان ورزش وقت به فرهاد وارسته واگذار می شود .
همزمان با تاسیس فدراسیون کاراته تیم ملی کاراته ایران مرکب از اتحاد ، سلیمی ، مشفق ، کیارش دیلمی، نصرتیان ، مرحوم استکانچی ،همایون طبسی ، فرزان فغانی و مهدی شیرازی
« ترکیبی از سبکهای موجود کشور» جهت شرکت دریک تورنمنت سه جانبه راهی سوئد
می شوند، ودر این رقابتها تیم ایران موفق می شود با اقتدار تیمهای سوئد و دانمارک را شکست داده و مزه اولین قهرمانی را پس از تاسیس فدراسیون بچشد ...
در سال 1353 اولین دوره مسابقات قهرمانی باشگاههای ایران برگزار می شود.
شهرستانها هنوز تیمی دست وپا نکرده اند که در این رقابتها شرکت کنند این مسابقه با حضور سه تیم آغاز می شود« دو تیم آکادمی » و یک تیم « بولینگ » که دو تیم آکادمی در پایان اول و دوم می شود و تنها تیم شوتوکانی یعنی « بولینگ» نیز به سکوی سوم
می ایستد .
تیم ایران مجدداً به یک مسابقه بین المللی دیگر اعزام می شود این بار برلین آلمان و تیمهای شرکت کننده انگلیس ، ایران وآلمان و نفرات تیم ایران عبارت بودند از: اتحاد مشفق ، سلیمی ، احسانی ، دیلمی ، نصرتیان ، فغانی ، معصومی ومرحوم کامران کیهانی ...
در سال 1354 مسابقات قهرمانی « تیمی» کشور با شرکت کلیه کاراته کاهای، شوتوکان ،
کان ذن و وادوریو در تهران برگزار می شود، در این رقابتها نیز آکادمی کاراته سکوهای اول و دوم راتصاحب می کند و تیم دانشگاه تهران سوم می شود.
در همان سال یک مسابقه دوجانبه بین تیمهای منتخب تهران و شیراز که در حقیقت بر
جسته ترین کاراته کاهای آن روز در آن حضور داشتند در دانشگاه شیراز برگزار می شود که در رده بندی تیمی تهران و در انفرادی علیرضا احسانی « اول» و بهرام طبرائی دوم می شود .
در زمستان 1354 یک رویداد مهم را در تهران شاهد هستیم مسابقه رفت و برگشت تیمهای ایران و آلمان، این مسابقه طی دو روز در سالن 12 هزار نفری آزادی برگزار میشود این مسابقه به صورت رفت و برگشت انجام شد که درهر دو مرحله ایران با قاطعیت آلمان شکست داد...
ترکیب تیم ایران در این رقابتها عبارتند از : اتحاد، سلیمی، دیلمی، خاویاری ، فغانی ، مشفق، آرین خو ، احسانی ومعصومی .
و اما در سال 1355 مسابقات قهرمانی اروپا در تهران و با حضور 14 تیم اروپائی برگزار میشود یک طلای انفرادی توسط معصومی و دو برنز توسط سلیمی و مشفق دست آورد ما از این مسابقات است…
در رقابتهای تیمی دردور اول در مقابل فرانسه تن به شکست داده واز گردونه مسابقات خارج شدیم.
در مسابقه ایران با فرانسه مشفق و احسانی بر حریفان چیره می شوند، مسابقه اتحاد به تساوی کشیده می شود ، بحرینی وطبرائی با امتیاز بالا مسابقه را واگذار می کنند و در نتیجه در امتیاز شماری ایران مغلوب فرانسه می شود و در یک رقابت خانگی که می توانست میدان خوبی برای هنر نمائی کاراته کاهای ما در آن دوران باشد تن به حذف از جدول مسابقات میدهد.
در همان سال یک دوره مسابقه تحت عنوان انتخابی تیم ملی کشور برگزار می شود، مشفق، سلیمی، اتحاد، احسانی، طبرائی، خاویاری و داریوش نبی به عنوان اعضاء تیم ملی انتخاب شده و راهی رقابتهای آسیاواقیانوسیه « اندونزی » می شوند در این مسابقات در کمیته تیمی ایران پس از ژاپن واندونزی در سکوی سوم آسیا و اقیانوسیه «آپوکو» می ایستد، تنها داور اعزامی ما در این رقابتها منصور مهتاش بود که موفق نمی شد در کلینیک داوری آسیا درجه ای را بدست آورد.
در سال 1977 «29 نوامبر تا5 دسامبر» تیم ملی ایران مرکب از فرخ مشفق « کاپیتان» جمشید سلیمی، محمد آرین خو، علیرضا احسانی، داریوش نبی ، مرتضی البرزی ومحمود شیزری با مربیگری فرهاد وارسته جهت حضور در چهارمین دوره مسابقات جهانی عازم توکیو می شوند تیم ایران دراین رقابتها در رشته کومیته تیمی پس از گذشتن از سد تیمهای آمریکا، هند ، اسپانیا با فرانسه بر سکوی سوم مشترک جهان می ایستد در این دور از رقابتها هلند اول میشود.
شاپور علی آبادی نیز به عنوان داور جهت حضور در کلاس داوری به توکیو عازم می شود که متأسفانه اوهم نمی تواند ازاین کلاس موفق بیرون آید .
در سال 1978 که مسابقه جهانی در تایوان برگزار می شد رئیس فدراسیون ورزشهای رزمی
« شهریارشفیق » که جایگزین فدراسیون کاراته شده بود از اعزام تیم ایران خودداری کرد واین تیم نتوانست با حضور خود از عنوان دوره پیش « توکیو» دفاع کند .
در دوران انقلاب وپس ازبه بار نشستن آن طی « سالهای 1356 به بعد » فدراسیون فنون رزمی جای فدراسیونهای کاراته ،تکواندو و جودو رامی گیرد.
به دلیل شرایط انقلاب وجنگ تحمیلی، از مسابقات جهانی وآسیائی دور می مانیم تنها در سال 1985 بایک تیم نیم بند عازم هلند می شویم .
دراین سال تیم ملی ایران در حالی انتخاب شد که مسابقه انتخابی تهران با غیبت نزدیک به 300 کاراته های کمربند قهوه ای و سیاه وقهرمانان مسابقات آسیائی و جهانی از سبکهای رسمی کشور انجام گرفت .
استانها هم وضعی مشابه داشتند ،در حقیقت تیم ملی واقعی وقوی برگزیده نشد،معلوم بود که تیم اعزامی در شاخص یک تیم واقعی وکامل بدوربود ونخواهد توانست در این رقابتها توفیقی ولو نسبی رابه دست آورد .تنها شرکت کننده ای که توانست خود راتا مرحله پنجم بالا بکشد وبه عنوان موفق ترین کاراته کای این رقابتها ازکشورمان معرفی شود «حبیب اله ناظریان رئیس فعلی فدراسیون کاراته بود»
درسال 1376 ودر زمان ریاست مهدی محمد زاده در فدراسیون کاراته یک رویداد مهم
بین المللی دیگردر ایران انجام می شود وآن برگزاری مسابقات جام وحدت بود که با شرکت تیمهای ملی ،ایتالیا،ترکیه ،سوریه ،پاکستان وسه تیم از ایران برگزار شد که ملی پوشان ایران با هدایت علیرضا احسانی موفق شدند مقام نخست این رقابتها رابه خود اختصاص دهند ،مسابقات تیمهای دیگرایران عبارت بودند از : مرحوم خادمیان ومهراد نخعی .
درسال 1368 مهدی محمدزاده در فدراسیون کاراته جای خودرا به محمد علی زمانی می دهد واونیز چند ماه بیشتر برصندلی ریاست فدراسیون نمی نشیند و حبیب اله ناظریان جای او را می گیرد ناظریان پیش از این ریاست هیات کاراته اصفهان را عهده دار بود ..
به محض حضور ناظریان در فدراسیون کاراته پس از 13 سال دوری از صفحه های بین المللی تیم ایران عازم مسابقات اقیانوسیه و آسیائی (استرالیا) می شود و در این رقابتها ایران کاری می کند کارستان ، اولین مدال طلا ، نقره و برنز تاریخ کاراته ایران را در رشته کومیته انفرادی به دست می آورد..
ترکیب تیم ایران راعلیرضا سلیمانی فخر، علیرضا تاجیک، فریبرز جهانبخش، شعبان ساعدی ، افشین کشاورز ، حسین شعفی ، و محسن ونکی در کومیته وبرادران پور صمدی و محمد بهرامی در کاتا تشکیل می دادند ...
تیم ایران در این رقابتها با مدال طلای علیرضا تاجیک، نقره جانبخش و برنز ونکی ، شعفی وساعدی در مجموع رده بندی به مقام سوم آسیا میرسد.
در سال 1990 تیم ملی ایران به مسابقات بین المللی ایتالیا دعوت شد و تیم ایران موفق شد مقام نخست مسابقات بین المللی ایتالیا را از آن خود کند، اعضاء تیم ایران که در مسابقات ایتالیا حضور پیدا کردند، عبارت بودند از :‌ حسین شعفی- فریبرزجهانبخش- علیرضا تاجیک- شعبان ساعدی- محسن ونکی- پیمان زعفری زاده(کرمان) با مربیگری علیرضا احسانی و حمید خندان و…
در سال بعد 1991 تیم ملی جوانان به مسابقات بین المللی ایتالیا رفت و این بار نیز تیم جوانان ما با مربیگری علیرضا سلیمانی موفق شد قهرمان این تورنمنت شود.
این سلسله موفقیتها در زمان ریاست ناظریان بر فدراسیون کاراته یکی پس از دیگری بدست آمد و همانطور هم ادامه یافت و در مسابقات آسیائی نیوزیلند، تایوان، فیلیپین، اندونزی و ….
و جهانی مالزی ، آفریقای جنوبی ، برزیل و آلمان و دهها تورنمنت و همچنین مسابقات آسیائی و جهانی جوانان صدها مدال با ارزش طلا، نقره و برنز نصیب کشورمان شود.
و همه این موفقیتها باعث شد که کاراته کشور ما بتواند از اعتبار بالائی در دنیای کاراته برخوردار شود و به عنوان قطب اصلی کاراته آسیا و یکی از تیمهای صاحب نام کاراته جهان مطرح شود.