رابطه حرکت و ورزش با دستگاه تنفس

ارتباط حرکت با دستگاه تنفس بسیار روشن وآشکار است . شما ده پله را تند بالا بروید و یا ۱۰۰متر تند بدوید.ملاحظه می کنید که نفس شما به شمارش می افتد . توضیحش ساده است . ماشینهای موتوری برای حرکتهای تند بنزین زیادتری لازم دارند . بدن انسان نیز برای حرکت تند احتیاج به نیرو و انرژی بیشتری دارد. این انرژی با سوخت و ساز مواد غذائی در مقابل اکسیژن یعنی اکسیداسیون به دست می آید . زندگی سلولهای بدن و فعالیت آنها به اکسیژن بستگی دارد . شما اگر روی پایتان طوری بنشینید که روی شریان پا (رگ پا ) فشار بیفتد در چند دقیقه پایتان کرخت می شود و گز گز می کند . این همان کندی جریان خون و کمبود اکسیژن است ،همانطور روی شریانهای نقاط دیگر بدن اگر فشار بیاورید یا مانعی مجرای رگها را مسدود نماید ( مانند آمپولی در شریان قلب ) جریان خون و اکسیژن قطع و عضو با ورود ناراحتی از کار خواهد افتاد . تحمل اعضا ء بدن در مقابل کمبود اکسیژن متفاوت است . دست وپا و اطراف بدن تا ۱-۲ ساعت به قطع جریان خون تحمل دارند ولی از همه بیشتر مغز وقلب به اکسیژن احتیاج دارند . پس از قطع جریان اکسیژن ( قطع تنفس )مغز در یکی دو دقیقه و قلب نیز در ۲-۳ دقیقه از کار می افتد . خوشبختانه اکسیژن به مقدار فراوان و مفت و مجانی در هوای آزاد وجود دارد و ۲۱% ترکیب هوا اکسیژن است . در سطح دریا غلظت آن بیشتر و در ارتفا عات هر چه بالا تر برود مقدار آن کمتر می شود . غلظت اکسیژن در هوا به ارتفاع محل و فشار آتمسفربستگی دارد به ترتیب زیر :
ارتفاع از سطح دریا ـ فشار آتمسفر ـ غلظت اکسیژن
کنار دریا ( همسطح )ـ ۷۶۰ ـ۱۵۹

۱۰۰۰ مترـ ۶۶۰ ـ ۱۴۳
۲۰۰۰ مترـ ۵۶۰ ـ ۱۲۷
۳۰۰۰ متر ـ۴۶۰ ـ ۱۱۲
۴۰۰۰ متر ـ۴۱۰ ـ ۹۶
۸۰۰۰ متر ـ ۲۵۰ ـ ۵۲
فشار آتمسفر تا ارتفاع ۳۰۰۰ متر هر ۱۰ متر یک آتمسفر کمتر می شود . از ۳۰۰۰ متر به بالا هر ۲۰ متر یک آتمسفر کمتر می شود.
در هر ارتفاعی نسبت اکسیژن با گاز های دیگر ترکیب هوا ثابت و ۲۱% می باشد.
اگر کسی سوار هواپیما و یا هلیکوپتر شود و در ارتفاع ۶۰۰۰ متر پیاده شود گرفتار مشکلات تنفس وکمبود اکسیژن بوده به تنگ نفس ، سر گیجه و تهوع و بیحالی گرفتار خواهد شد و از ۸۰۰۰ متر به بالا قادر به تنفس و زندگی نخواهد شد . ولی با صعود چند مرحله و اقامت چند روزه در فواصل ارتفاعات مکانیزم اتو ماتیک بدن با تحولات و تغیرات هشیارانه و اعجاب انگیز در ترکیبات خون کمبود اکسیژن را جبران خواهد کرد .در استراحت چند روزه در ارتفاعات با مکانیزم اسرار آمیزی طبیعت هشیار بدن به نسبت کم شدن غلظت اکسیژن در هوای بلندیها تعداد گلبولهای قرمز ( اکسیژن آور ) خون را بالا می برد تا گلبولهای زیاد از غلظت کم هوا اکسیژن کافی را فراهم کرده آفتی از کمبود اکسیژن در سلولهای بدن عارض نشود .این اختلاف در تعداد گلبولهای قرمز خون به طور طبیعی در خون ساکنین کنار دریا و یا ارتفاعات وجود دارد.
ساکنین همسطح دریا در یک میلیمتر مکعب خون در حدود ۴ میلیون گلبول قرمز دارند ، در حالیکه ساکنین فلاتهای بلند مانند تبت ، هیمالیا ، جبال آند در آمریکای جنوبی در هر میلیمتر مکعب خون ۶ میلیون گلبول قرمز دارند.
موقع فعالیت بدنی هنگام صعود در ارتفاعات با توجه به کمبود غلظت اکسیژن و نیاز مبرم بدن به اکسیژن بیشتر در موقع فعالیت بدنی ، قلب و دستگاه تنفس همزمان فعالیت فوق العاده ای را از خود نشان می دهند . تعداد تنفس از ۱۶ به ۴۰-۵۰ بار در دقیقه و ضربان قلب از ۷۲ به ۱۴۰-۱۸۰ بار در دقیقه بالا می رود . این افزایش فوق العاده ضربانهای قلب و شمار تنفسهای عمیق احتیاجات اکسیژن بدن از فعالیت زیاد را از فشار کم اکسیژن هوا فراهم و از بروز عوارض کمبود آن جلو گیری می نماید.رابطه حرکت و ورزش با دستگاه تنفس در اخذ و جذب و استفاده صحیح از اکسیژن خلاصه می شود.
ریه ورزشکاران در حکم ماشین سیار و آماده به کار است.ورود هوا با فشار های مکرر در نفس های عمیق هنگام فعالیت بدنی ، هجوم امواج هوا به داخل ریه ها برونشها را بازتر ، عضلات آنها را ورزیده تر و امواج تار های کرکی داخل برونشها را زنده تر و شاداب تر نگهمیدارد و در آنها تمام حبابهای ریه ها در حال فعالیت می باشند و جریان سریع خون در جدار حبابها رشد شان را کاملتر و جذب اکسیژن را سهل تر وفراوان تر می نماید.